Chúng ta đều là Phật tử và chúng ta có ham muốn kiên cố về việc có thể tin tưởng và kính trọng những lời của Đức Phật. Chúng ta nỗ lực sống cuộc đời theo những lời dạy của Đức Phật.
Hơn thế nữa, giáo lý của Đức Phật thảo luận rất nhiều về những phẩm tính của đạo sư và đệ tử, và nhấn mạnh tầm quan trọng cốt yếu của việc lựa chọn đạo sư. Đạo sư hay bậc thầy là người quan trọng nhất trong cuộc đời của một hành giả. Kinh văn giảng dạy lặp đi lặp lại rằng giác ngộ không thể đạt được nếu không có đạo sư. Vì vậy, Đức Phật nhấn mạnh rằng nếu giác ngộ là điều quan trọng thì đạo sư thậm chí còn quan trọng hơn.
Bạn cũng đang thực hành với mục tiêu đạt giác ngộ, và bạn đã chọn một đấng dẫn dắt tâm linh cho thực hành của bản thân, nhận ra tầm quan trọng tột cùng của việc làm vậy. Cách thức để đi theo một đấng dẫn dắt tâm linh là nhờ lòng sùng mộ chân thành. Lòng sùng mộ này liên quan đến việc xem đấng dẫn dắt tâm linh, hay đạo sư thiện lành, là hiện thân của chính Đức Phật và nhận ra rằng lòng từ bao la mà Ngài dành cho chúng ta còn lớn hơn Đức Phật. Điều này được nhấn mạnh trong các giáo lý.
Tâm con người bất tịnh. Vì thế, thật dễ dàng để thấy lỗi lầm của kẻ khác, nhưng rất khó để thấy được đức tính tốt của họ. Lỗi lầm của kẻ khác xuất hiện là sự phản chiếu tâm bất tịnh của bản thân. Nói chung, mọi thứ trên thế gian xuất hiện trước tâm. Không có tâm, chẳng có những hình tướng đa dạng như vậy. Bởi chính tâm bao gồm những phiền não hay bất tịnh, rất dễ dàng nhìn nhận sự bất tịnh như vậy.
Cả giáo lý Kinh điển và Mật điển đều nhấn mạnh tầm quan trọng của việc xem đạo sư là hiện thân của Đức Phật. Điều này được dạy để tịnh hóa tâm chính mình. Nếu tâm không được tịnh hóa, nó sẽ luôn chịu ảnh hưởng của phiền não và chẳng thể thay đổi. Nhờ tịnh hóa tâm lặp đi lặp lại, nó dần dần chuyển hóa thành tâm thanh tịnh, làm khởi lên trí tuệ chưa từng có, lòng bi mẫn và những phẩm tính khác.
Nhẫn nhục liên quan đến việc trưởng dưỡng khả năng chịu đựng tổn hại từ kẻ khác. Bi mẫn là hành động để xoa dịu khổ đau của chúng sinh khác mà không có tư lợi. Trí tuệ là quán chiếu mọi hiện tượng là huyễn, như mộng. Niềm tin là nhận ra Phật tính trong đạo sư của bản thân.
Kính trọng nghĩa là đối xử với tất cả tài sản của đạo sư, thậm chí là dấu chân của Ngài, như là đối tượng tôn kính. Trì giới là từ bỏ việc bất kính hay không tin đạo sư. Tương tự, nó liên quan đến việc duy trì hòa thuận với tất cả hành giả bạn hữu, nam và nữ, với sự kính trọng. Từ ái là mở rộng tình thương vô điều kiện đến tất cả hữu tình chúng sinh. Tất cả những thực hành này là phương pháp để tịnh hóa tâm bất tịnh.
Để thực hành, chúng ta phải tịnh hóa tâm theo cách này. Nhìn nhận bản thân là một vị Tôn cũng là một phương pháp tịnh hóa tâm. Vì thế, liên tục tịnh hóa tâm là điều vô cùng quan trọng. Trong quá trình tịnh hóa tâm, chúng ta dần dần hiển bày những đức tính tốt của tâm. Nhờ tịnh hóa tâm khỏi sự hoài nghi, niềm tin khởi lên. Nhờ niềm tin, gia trì của chư Phật và chư đạo sư chân chính thâm nhập tâm của chính chúng ta.
Tinh túy của tất cả giáo lý Phật là gia trì không thể được thọ nhận nếu không trưởng dưỡng niềm tin. Cách thức đúng đắn để thọ nhận sự dẫn dắt tâm linh và cách thức để trở thành đệ tử thanh tịnh được giải thích rõ ràng trong các chỉ dẫn truyền miệng trong cuốn sách Lời Vàng Của Thầy Tôi của đạo sư vĩ đại Patrul Rinpoche và trong tác phẩm của chính tôi – Tiếng Cười Của Chư Trì Minh. Tôi thúc giục các bạn chăm chỉ nghiên cứu những giáo lý này.
Nhìn nhận đạo sư là hiện thân của Đức Phật và nhận ra rằng trí tuệ của Đức Phật đạt được nhờ đạo sư là mục đích căn bản và thành tựu lớn nhất của lòng sùng mộ đạo sư. Thông minh, chính niệm và tinh tấn là những nhân tố căn bản cho phép đệ tử thực sự hiện thân cho các phẩm tính của một đệ tử. Trưởng dưỡng những phẩm tính này trong bản thân chính là mục đích của việc bước vào con đường Giáo Pháp.
Tâm của một đệ tử tốt liên tục đắm chìm trong việc nhớ về những đức tính tốt của đạo sư, nhớ về lòng từ của Ngài, dâng những lời cầu nguyện lên đạo sư và thọ nhận gia trì của đạo sư. Từ quan điểm của đệ tử, chứng ngộ về sự bất nhị giữa bản thân và đạo sư là thành tựu không thể phủ nhận của trí tuệ và sự hiểu sâu xa. Mục đích của việc đi theo đạo sư là để hiện thân cho những đức tính tốt hay gia trì của đạo sư trong bản thân và rốt ráo, hợp nhất tâm chính mình với tâm đạo sư, trở thành một về tinh túy
Bởi chúng ta không thể trực tiếp thấy Đức Phật và thật khó để hiểu được tinh túy của giáo lý Đức Phật, đạo sư đóng vai trò là vị phát lộ rõ ràng ý định của Đức Phật, truyền bá giáo lý của Đức Phật và thiết lập cây cầu vàng của niềm tin giữa Đức Phật và chính chúng ta. Rốt ráo, đạo sư, Đức Phật và đệ tử hòa làm một. Sự hợp nhất bất nhị này với đạo sư và Đức Phật trở thành hiện thân của việc dẫn dắt kẻ khác. Đây là kết nối cốt yếu của mối quan hệ thầy – trò đúng đắn.
Một đệ tử tốt giữ tất cả hành động và hành vi của đạo sư trong tâm, cẩn thận chú ý và hoàn toàn nắm bắt ý nghĩa của chúng. Ngay cả vào lúc không vui hay bất hạnh, chúng ta cần duy trì thái độ an bình và cung kính. Hãy lắng nghe bất cứ điều gì mà đạo sư nói, cung kính đáp lại. Hãy giữ tất cả những hoạt động của đạo sư trong tâm, nỗ lực tinh tấn thành tựu chúng. Hãy cung kính quan tâm đến y áo và những vật dụng cá nhân khác của Ngài. Nói ngắn gọn, bạn phải rèn luyện bản thân trong con đường của sự vô cùng kính trọng nhờ ba cửa (thân, khẩu và ý).
Những lợi lạc và kết nối sâu xa như vậy chắc chắn sẽ khởi lên từ việc đi theo đấng dẫn dắt tâm linh một cách đúng đắn. Tuy nhiên, đơn thuần tuyên bố là đã quy y một đấng dẫn dắt tâm linh thì chưa đủ. Điều trọng yếu là đi theo Ngài một cách đúng đắn và chân chính.
Đi theo đấng dẫn dắt tâm linh một cách đúng đắn đòi hỏi lòng sùng mộ trọn vẹn về thân, khẩu và ý. Bất kỳ sự bất kính, thiếu niềm tin hay hành vi thiếu cung kính nào về thân, khẩu hay ý đều tạo thành một vi phạm và là chướng ngại với Giáo Pháp. Vì vậy, đúng đắn đi theo đấng dẫn dắt tâm linh không phải chuyện dễ. Lý do là bởi tâm chúng ta liên tục đắm chìm trong bất tịnh, khiến cực kỳ khó duy trì niềm tin và lòng kính trọng không dao động
Con đường của việc đúng đắn đi theo đấng dẫn dắt tâm linh là một quá trình rèn luyện đầy thách thức và khắt khe. Nó đòi hỏi chính niệm, tỉnh thức và cảnh giác liên tục. Từ bỏ tập khí xấu và chấp nhận hành vi của một đệ tử tốt liên quan đến việc trưởng dưỡng những thói quen mới. Hình thành thói quen mới không dễ. Quá trình này đòi hỏi liên tục tự suy ngẫm và tôi luyện hành vi của bản thân. Trong tất cả những sự hiểu về cách thức đi theo đạo sư tâm linh một cách đúng đắn, hai điều sau đây vô cùng quan trọng:
- Nhìn nhận đạo sư là hiện thân giác tính thanh tịnh của Đức Phật.
- Hoàn thành những chỉ dẫn của đạo sư không sai trệch.
Hai khía cạnh này chẳng thể tách rời.
Nếu bạn dành quá nhiều thời gian bên đạo sư tâm linh mà không tịnh hóa tâm mình, bạn có thể bắt đầu thấy lỗi lầm trong hành vi của đạo sư bởi tâm bất tịnh của chính bạn. Như người ta thường nói, ‘Thậm chí nếu bạn dành thời gian dài bên một vị Phật, bạn cũng có thể bắt đầu thấy lỗi trong Ngài’. Đây là xu hướng bình thường của con người. Ngay cả trong những vị từng thân cận Đức Phật, một số thấy lỗi trong Ngài và đã chỉ trích Ngài. Mặc dù Đức Phật thực sự thoát khỏi mọi lỗi lầm, chúng xuất hiện là lỗi lầm trước tâm bất tịnh của họ. Vì thế, chúng ta phải hiểu rằng nhìn nhận những bất tịnh trong tâm mình thì dễ hơn là thanh tịnh. Chúng ta phải tinh tấn thực hành các phương pháp để trưởng dưỡng giác tính thanh tịnh một cách kiên định.
Lệch khỏi cách thức đúng đắn của việc đi theo đạo sư, không tuân theo các chỉ dẫn của Ngài và quên đi lòng từ ái của Ngài có thể dẫn đến những kết quả nặng nề, chẳng hạn lang thang trong tăm tối trong đời này và đời tương lai, hay gặp phải vô vàn chướng ngại.
Các kinh văn đề cập rất nhiều rằng đạo sư tâm linh là cuộc gặp gỡ khởi lên từ nghiệp và những lời cầu nguyện. Chuyển từ vị thầy này sang vị thầy khác là dấu hiệu cho thấy sự hiểu sai lầm về mối quan hệ thầy – trò. Một đạo sư tâm linh giống như cha mẹ; thay đổi cha mẹ bởi không hợp nhau hoàn toàn không phải là hành động thực tế hay phù hợp.
Bởi chư đạo sư tâm linh cũng là con người, chư vị có thể hiển bày những thiếu sót và mắc lỗi. Việc người ta có thể thấy lỗi lầm trong đạo sư của họ là điều không thể tránh khỏi. Thay vì để những nhận thức này bóp méo tâm, chúng ta cần trưởng dưỡng nhận thức thanh tịnh. Nhờ làm vậy, những lỗi lầm được nhận thấy trong đạo sư trở thành cơ hội tự suy ngẫm và tịnh hóa bên trong. Hơn thế nữa, nó mở ra những cơ hội lớn hơn cho sự thênh thang và an bình nội tại.
Kinh văn Mật thừa và giáo lý khác nhấn mạnh tầm quan trọng của đạo sư tâm linh. Chúng nhiều lần tuyên bố rằng phá các giới về thân, khẩu và ý của đạo sư hay bất kính với đạo sư là nhân của những nghiệp quả khủng khiếp. Tương tự, lợi lạc của việc đúng đắn đi theo đạo sư tâm linh được cho là gia trì vô lượng.
Chúng ta lang thang qua vô số đời, tìm kiếm hạnh phúc tốt nhất có thể, nhưng khổ đau vẫn còn. Liệu điều này có thôi thúc chúng ta tìm một con đường mới dẫn đến hạnh phúc hay không? Một đạo sư sở hữu kiến thức sâu xa và phẩm tính thiện lành sánh ngang với một vị Phật. Thậm chí nếu không phải vậy, điều trọng yếu là nương tựa đạo sư, vị đã tỉ mỉ nghiên cứu Giáo Pháp, tinh tấn thực hành con đường Giáo Pháp, hoàn toàn không tham gia vào chuyện thế tục, và tận tụy với giải thoát. Điều này là bởi hiếm khi được sinh làm người, thân người và tâm với tiềm năng thực hành Pháp thật khó gặp. Vì vậy, điều cốt yếu là nắm bắt cơ hội này để đạt giải thoát. Đạt giải thoát đòi hỏi sự tinh tấn, vì thế, cần phải nỗ lực mạnh mẽ.
Thân người này cực kỳ khó được, nhưng dễ hư hại bởi những chướng ngại khác nhau. Hơn thế nữa, cuộc đời mong manh như ngọn đèn, liên tục suy giảm chẳng hề ngừng. Nếu cuộc đời hoàn toàn được dùng cho những theo đuổi thế tục, chẳng có gì đảm bảo hạnh phúc tương lai. Vì vậy, điều vô cùng quan trọng là sử dụng đời người này để trưởng dưỡng thiện hạnh, tích lũy công đức và tạo ra các nhân thanh tịnh để giải thoát. Để làm vậy, điều cốt yếu là hiểu được bản chất của xả ly và những sự vận hành vi tế của nhân và quả. Sự hiểu sâu xa này chỉ có thể đạt được nhờ trí tuệ và gia trì của một đạo sư giác ngộ thiện lành.
Chỉ bởi vì ai đó mang danh hiệu “Lama” (đạo sư) không nhất thiết nghĩa là vị ấy là đấng dẫn dắt tâm linh chân chính. Một đạo sư chân chính, như đã nhắc đến trước đó, không nên là người thiếu kiến thức hay hoàn toàn tập trung vào theo đuổi thế tục.
Chư đạo sư cũng rất đa dạng, từ vị thành tựu nhất cho đến vị kém nhất. Điều trọng yếu là hiểu tiêu chuẩn để lựa chọn đạo sư và tránh những lựa chọn không phù hợp.
Nếu bạn chọn một đạo sư không thích hợp, điều đó có thể dẫn đến sự phá hủy những nguyện hiện tại và tương lai của bạn. Vì thế, khi lựa chọn, bạn phải vô cùng cẩn trọng.
Bạn phải có sự hiểu rõ ràng về kiểu đạo sư nào cần chọn và cách thức tiếp cận chư vị cho phù hợp. Nếu không, bạn có nguy cơ tự lừa dối, điều cực kỳ nguy hiểm.
Nói chung, việc đi theo một đạo sư tâm linh hay không hoàn toàn là tùy ở bản thân chúng ta. Tuy nhiên, nếu chúng ta muốn thành tựu con đường giác ngộ bằng cách đi theo đạo sư tâm linh, tuân theo giáo lý và chỉ dẫn không lệch hướng là một lời thề. Khi chúng ta đã quy y đạo sư tâm linh, chúng ta phải tiếp tục đi theo Ngài mà không có bất kỳ suy xét nào khác. Đây là ý định của chư giác ngộ. Sau khi quy y một đạo sư tâm linh, nếu chúng ta nói rằng, “Vì lý do này, con từ bỏ Ngài”, hành vi như vậy sẽ chỉ dẫn đến sự sa sút mà thôi. Tương tự, sau khi quy y đạo sư tâm linh, chúng ta phải cực kỳ cẩn trọng và tuân theo bất kỳ chỉ dẫn nào mà Ngài trao cho. Điều này được hiểu là tinh túy căn bản của việc là đệ tử.
Những giáo lý cốt lõi của đạo sư nhấn mạnh việc trưởng dưỡng niềm tin và tịnh hóa nhận thức, thiết lập lòng từ ái và Bồ đề tâm quý báu là tâm yếu của cuộc đời. Điều này liên quan đến việc không bị xao lãng bởi ham muốn thế gian, hiểu được luật nghiệp, từ bỏ làm hại chúng sinh khác, trưởng dưỡng sự hòa hợp với tất cả chúng sinh, thực hành nhẫn nhục và bố thí – nỗ lực vì một cuộc đời thiện lành.
Đọc, suy ngẫm sâu sắc về Giáo Pháp và kiên định tham gia vào thực hành tâm linh là tinh túy cuộc đời của hành giả. Tôi tin rằng cẩn thận nghiên cứu và quán chiếu về tác phẩm gần đây của tôi, “Ngọn Đèn Quý Báu Hợp Nhất Tính Không Và Lòng Bi” chắc chắn sẽ trưởng dưỡng lòng bi mẫn trong tâm. Tôi cung kính thỉnh cầu các bạn suy ngẫm về điểm này.
Bổn Sư cao quý và thiện lành, nguyện Ngài trụ trên bông sen trong tim con. Nguyện gia trì của Ngài không bao giờ rời xa dù chỉ khoảnh khắc. Sau khi tích lũy gia trì và từ ái lớn, nguyện Ngài ban cho con thành tựu về thân, khẩu và ý. Nguyện không bao giờ nghi ngờ dù chỉ thoáng chốc về hành vi thiện lành của đạo sư. Nguyện luôn luôn cung kính hành động của Ngài, điều hòa hợp với Giáo Pháp. Nguyện gia trì của đạo sư thấm nhuần tâm con!
Đây là lời cầu nguyện thường được trì tụng trong Phật giáo Tây Tạng. Về tinh túy, thực hành cốt lõi của Phật giáo Tây Tạng là hợp nhất với sự chứng ngộ của đạo sư. Tinh túy của sự chứng ngộ của đạo sư nằm ở thực hành hòa tâm mình với tâm đạo sư. Bởi thực hành này bám rễ trong nhận thức thanh tịnh, bất kể tiểu sử hay hành động của đạo sư bên ngoài có vẻ là thiện lành hay không, chúng ta cần chấp nhận là đối tượng của lòng sùng mộ và niềm tin, thoát khỏi nghi ngờ hay hoài nghi. Đây được xem là phương pháp thù thắng để thọ nhận gia trì của đạo sư.
Mối quan hệ thanh tịnh – không hoen ố giữa đạo sư và đệ tử là máu tim của con đường Phật giáo. Vì vậy, điều cốt yếu là trưởng dưỡng lòng sùng mộ và kính trọng thông qua thân, khẩu và ý, trân quý và bảo vệ giới luật liên quan đến thân, khẩu và ý của đạo sư như chúng ta làm với mạng sống của chính mình. Nếu chúng ta hành xử như vậy hằng ngày, trong suốt cuộc đời và trong mọi đời, chúng ta sẽ đạt được mọi thành tựu (Siddhi) thông thường và thù thắng.
[Bản văn] này cũng được soạn bởi Hungkar. Cầu mong khổ đau của sự suy giảm nhanh chóng được tiêu trừ và trở nên thanh tịnh rồi thuần tịnh, và cầu mong tất cả chướng ngại trong cuộc đời được nhanh chóng xoa dịu vào cõi [sự thực].
Hungkar Dorje Rinpoche
Pema Jyana